Ebu Jezid El-Bistami (804-874 CE).
(Allahu e bekoftë)
“Unë kam mbjellur dashuri në zemrën
time
dhe nuk do të më largojë vëmendjen askush deri në Ditën e Gjykimit.
Ti ma ke lënduar zemrën kur u afrove afër meje.
Dëshira ime rritet, dashuria ime gumon.
Ai më derdhi një pije.
Ai ma shpejtoi zemrën me një gotë të
dashurisë
Që e pat mbushur tek oqeani i shoqërisë.”
Pash se shpirti im
i kishte lindur
hyjnores. Nuk shikonte në asgjë dhe pa
interesë, edhe pse Parajsa dhe Ferri i
ishin shfaqur, sepse ishte liruar nga
fenomeni i perdeve.
Mandej u bëra zog, që e kishte trupin e Njëshmërisë dhe
që krahët i kishte nga e Përhershmja, dhe vazhdova të fluturojë
në ajrin e Absolutit, derisa kalova në sferën e Pastrimit, dhe
shikova në fushën e Përjetësisë dhe e përjetova aty pemën e
Njëshmërisë.
Kur shikova, unë vetë isha të gjitha ato. Thirra O
Zot, me egoizmin tim nuk mund të të arrijë Ty, dhe nuk mund të
ikë nga vetë-vetja ime. Çka duhet të bëj?
O Ebu Jezid, ti duhet të fitosh lirim
nga vetë-vetja jote duke e përcjellur të Dashurin tim
(Muhamedin a.s.). Fshijë sytë e tu me pluhurin e këmbëve të
tij dhe përcillle atë vazhdimishtë?
Bistami r.a.
Njëra prej thënieve të tijë ishte
:
“Arrita
ta njohë Allahun nëpërmjet Allahut, dhe kam arritur të njohë cka
është tjetër gjë prej Allahut me dritën e Allahut.
“
Ai
tha, Allahu u ka dhuruar
shërbëtorëve të tijë favor për qëllim që ti ofrojë afër tijë. Në
vend që të afrohen afër tijë ata/ato nga mahnitja me favorizimet
janë duke u larguar më large prej tijë.”Dhe ai tha, duke iu
lutur Allahut, O Allah, Ti e
ke krijuar këtë krijim pa dijenin e tyre dhe Ti ke vënë besimin e
tyre pa vullnetin e tyre. Në qoftë se ti nuk ju ndihmon kush do të
ju ndihmojë?”
Bayazidi tha qëllimi kulminantë i Sufit është të përjetojë vizionin
e Allahut në botën e përtejme. Për atë efekte ai tha,
“Ka
shërbëtorë special të Allahut që, në qoftë se Allahu fshihet nga ata
gjatë pamjes se Parajsës, do ti luteshin Atijë që ti largojë ata nga
Parajsa sikurse banorët e zjarrit do ti luteshin Atijë që ti lirojë
ata nga Ferri.”
Ai tha për
dashurinë e Allahut ndajë shërbëtorëve të tijë,
“Në
qoftë se Allahu i don shërbëtorët e Tijë, Ai do të ju dhurojë atyre
tre atribute
që janë vërtetim i dashurisë së tijë:
-
Bujaria sikurse bujaria e oqeanit,
-
Dashamirësi sikurse dashamirësia e Diellit që jep dritën,
-
Modestin sikurse modestia e Tokës.
Ai/Ajo që dashuron me të vërtetë kurr nuk
konsideron për të ekzagjeruar ndonjë pikellim dhe kurr nuk zvoglohet
në adhurim, për arsye të besimit të ciltër.”
Njëri e pyeti Bajazidin, “Me trego një veprim
që unë mund ta bëjë në mënyrë që ti afrohem Zotit tim” Ai i tha,
“Duaj
të dashurit e Allahut në mënyrë që edhe ata të të duan. Sepse Allahu
i shikon zemrat e të shenjtëve të Tijë dhe atje Ai do të shohë emrin
tënd të ngulitur në zemrat e të shenjtëve të tijë dhe Ai do të
falë.”
Shumë dijetarë musliman të kohës së tijë, dhe
shumë të tjerë më pas, thanë se Bajazid al-Bistami ishte i pari të
shpërndajë Realitetin e Shkrirjes (fana’).
Bistami ishte i pari që foli
haptasi për shkrirjen e vetës në Zotin (fana fi ‘Allah’) dhe
ekzistenca nëpërmjet Zotit (baka ‘bi’ Allah). Është me rëndësi të
cekët se ky realitet i arritur nuk është ndonjë lloj mishërimi.
Asnjë krijesë nuk mund
të barazohet me Krijuesin Suprem dhe të besohet një gjë e tillë
konsiderohet shirk.
Edhe nga dijetarët më të rreptë si, Ibn
Tejmije, që jetoi në shekullin e 7’të A.H. e adhuroi Bajazidin për
këtë dhe e konsideroi atë të jetë njëri nga mësuesit e tijë. Ibn
Tejmije tha për të, “ Janë dy kategori të gjendjes FANA’: Njëra
është për Profetët dhe të shenjtët e perfektë, dhe tjetra është për
kërkuesit midis të shenjtëve dhe njerëzve të devotshëm (saliheen).
Bajazid al-Bistami i takon kategorisë së parë prej atyre që
përjetojnë fana’,që do
të thotë mohim komplet i cdo gjëje përveq Zotit. Ai nuk pranon asnjë
vetëm Zotin. Ai nuk adhuron asgjë tjetër përveq Atijë, dhe nuk
kërkon nga askush përveq Atijë,” Ai vazhdon, duke e cituar Bajazidin
që tha, Unë nuk dua të dua
përveq asaj cka Ai don,
”
Ishte raportuar për Bajazidin të ket thënë,
“U
shkurorzova nga bota e ulët
tre herë në mënyrë që të mos mund të kthehem aty dhe u
shpërngula tek Zoti im i vetëm, pa asnjëri, dhe e thirra vetëm Atë
për ndihmë duke i thënë,
‘O Allah, O Allah, askush nuk qëndron për
mua përveq Teje.’
At kohë e kuptova sinqeritetin e lutjes në
zemrën time dhe realitetin kur egoja mbeti e pa ndihmuar. Menjëherë
pranimi i asaj lutje u pranua në zemrën time. Ky përjetim më hapi
një vizion se nuk isha më në ekzistencë dhe u zhduka kompletë nga
vetja ime në vetën e Atijë.
Dhe Ai i solli para meje të gjitha ato përjetime nga të cilat u
shkurorzova më parë, dhe më veshi me dritë dhe me atributet e
tijë.”
Bajazidi tha
: “Me
Uroni, për Shkelqimin tim më të madh!” Dhe ai vazhdoi duke
thënë, “Shkela në një oqean
kur profetët e mëhershëm ishin ende pranë bregut.” Dhe ai tha,
“O Perëndia ime, bindja jote
ndaj meje ishte më e madhe se sa bindja ime ndaj teje.” Kjo do
të thotë, “O Zot, ti veq e pranove lutjen time përderisa unë ende
duhet të krijojë bindjen ndaj teje.”
Ai tha,
“ I kam bërë
katër
gabime në hapat e parë të ketijë udhëtimi:
- Unë
mendova se unë e kujtojë Atë
- Dhe
se unë e njohë Atë
- Dhe
se unë e dua Atë
- Dhe
se unë e kërkojë Atë,
por kur e mbërriva Atë e kuptova se
- Ai
më kishte kujtuar para se unë ta kujtoja Atë,
- Ai
më kishte njohur mua para se unë ta njohja Atë,
-
dashuria e Tijë ndaj meje ishte me antike sesa dashuria ime
ndajë Tijë,
- Ai
më kishte kërkuar mua në mënyrë që unë të filloja ta kërkojë
Atë.”
Adh-Dhahabi e kishte cituar atë në shumë gjëra,
midis se cilave ishte:
“Me
Uroni, për Shkelqimin tim më të madh!”
dhe
“Nuk ka asgjë më shumë në këto rroba që i
kam veshur përveq Allahut.”
Mësuesi i Adh-Dhahabit, Ibn Tejmije shpjegonte,
“Ai nuk e shifte vetën se ekzistonte më, por vetëm e shikonte
ekzistencën e Allahut, për arsye të mohimit të vet-vetës.
”
Adh-Dhahabi më tutje thotë,
“Ai
tha, O Allah, cili është Zjarri yt?
Është
asgjëja.
Me lëjo të jam i pari të shkojë në Zjarrin
tënd dhe cdo kush tjetër do jetë i shpëtuar.
Dhe c’farë është Parajsa jote?
Është
një
lojë femijësh.
Dhe kush janë ata jobesimtarë që dëshiron
ti torturosh?
Ata janë
shërbëtorët e tu. Fali ata.”
Ibn Hegjar tha, në lidhje me shprehjet e
famshme të Bajazidit, “Allahu e din sekretin dhe Allahu e njeh
zemrën. C’fardo që Bistami foli për Njohurinë e Realiteteve
popullata e kohës se tijë nuk e kuptuan. Ata e denuan atë dhe e
larguan shtatë herë nga qyteti i tijë. Secilën herë që e largonin,
fatkeqësi të tmerrshme qëllonin qytetin derisa popullata do e
thirrnin që ai të kthehej, mandej i premtuan besnikërinë atijë, dhe
e pranuan atë si një të shenjtë të vërtetë.”
Një herë Bajazid tha,
“ Allahu më i Drejti më thirri në
Prezencën e tijë dhe më tha,
‘O Bajazid si erdhe në Prezencën time?’
Unë ia
ktheva,
‘Nëpërmjet zuhd, heqjes dorë nga
bota.’
Ai tha,
‘Vlera e botës së ulët është sikur një
krah i mickonjës. Me cfarë lloj braktisje nga bota erdhe?
’ I thashë,
‘O Allah, më falë.’Mandej i thashë,
‘O Allah, erdha tek ti nëpërmjet tawakkul,
duke u varur nga Ti.
’Mandej
Ai tha, ‘A të kam tradhtuar ndonjëherë
besimin që të kam premtuar?’
I thashë, ‘O Allah më falë.’ Mandej i
thashë,
‘O Allah, unë erdha tek ti nëpërmjet
teje.’ Atëherë Allahu tha,
‘Tani
Ne të pranojme ty.””
Ai tha (Tadhkiratul-Awliya nga Farid al-Din
Attar),
“
Ndejta
me të devotshmit dhe nuk gjeta ndonjë përparim me ta. Ndejta me
luftëtarët në këtë rruge dhe nuk fitova asnjë shkallë përparimi me
ta. Ndejta me ata që lutën shumë dhe me ata që agjerojnë së tepërmi
dhe nuk mbërrijta asnjë përparim.:p
Mandej i
thashë, ‘O Allah, cila është rruga tek Ti?’ atëherë Allahu tha:
‘Lere veten dhe eja.’”
“Unë kurr nuk pashë ndonjë dritë të
shkelqejë më shumë se sa drita e qetësisë”
“Shkova në shkretëtirë, dashuria kishte
rënë dhe e kishte mbuluar token, sikurse kembët që depërtojnë në
borë, e gjeta vetën të mbuluar me
dashuri.”
Ibrahim Khawas tha, “Rrugen që Allahu i tregoi
atijë, me fjalët më delikate dhe me shpjegimin më të thjeshtë, ishte
‘lere interesin për vet-vetën në të dy botërat, në dynja dhe në
botën e përtejme, leri të gjitha mbrapa përveq Meje.’ Ajo është
rruga më e mirë dhe më e lehtë të arrishë tek i Gjithëfuqishmi dhe i
Lartëmadhëruari Allah, gjendja më perfekte dhe më e lartë e pohimit
të Njëshmërisë, të mos pranosh asgjë apo askend përveq Allahut të
Madhërishëm.
Derisa njëri nga nxenësit e Dhul Nun al-Misrit
po ndiqte mësimet e Bajazidit, Bazazidi e pyet,
“Kend dëshiron ti?”
Ai u përgjegj, “Bajazidin.” Bajazid i
përgjigjet,
“O
djali im, Bajazidi e donte Bajazidin për dyzet vite të tëra dhe ende
nuk po mund ta gjejë.”
Atëherë nxenësi i Dhul Nunit u
kthye tek mësuesi i tijë dhe ia tregoi atijë incidentin që i kishte
ndodhur. Kur Dhul Nun e kuptoi se cfarë kishte ndodhur i bie të
fikët. Ai shpegoi me vonë duke thënë, “Mësuesi im Bajazid e ka
humbur vetën në dashurinë e Allahut. Kjo i ka shkaktuar atijë që të
mundohet dhe ta gjejë vetën e tijë prapë.”
Ata e pyetën, “Mësona se si ke arritur tek
relaiteti i Vërtetë.” Ai tha,
“Duke
e ushtruar vetën, duke u izoluar.”
Ata thanë, “Si, në c’farë mënyre?”
Ai tha,
“I kam bërë thirrje vetës që ta pranojë
Allahun e Gjithfuqishëm dhe të Lartësuar, por vetja rrezistoi. U
betova se nuk do të pijë ujë dhe nuk do të shijojë gjumë përderisa
ta sjell vetën time nën kontroll.”
Ai gjithashtu tha,
“O Allah! Nuk është cudi që unë të Dua sepse unë jam një shërbëtorë
i lige, por është cudi kur Ju më doni mua kur Ju jeni Mbret i
Mbretërve.”
Ai tha,
“Për
tridhjetë vite, kur dëshiroja ta përkujtoja Allahun dhe të bëja
Dhikr e pastroja gjuhën dhe gojën time për të lartmadhëruar Atë.”
Ai tha,
“Përderisa një shërbëtorë i Allahut
mendon se midis Muslimanëve ka më të ulët se ai, atëherë atijë
shërbëtori i ka mbetur ende mendjemadhësi.”
Ata e pyetën atë, “Përshkruana ditën dhe
përshkruana natën.” Ai tha,
“Unë
nuk kam ditë e as natë, sepse ditët dhe netët janë për ata që kanë
karakteristikat e krijimit. Unë e kam shkulur vetën sikurse gjarpri
që e shkule lëkurën e tijë.”
Për Sufizmin Bajazid tha:
“Të heqësh dorë nga të gjitha dhe të pranosh vuajtjen.”
Për obligimin që të ndiqesh një mësues, ai tha:
“Ai
që nuk ka mësues, mësuesi i tijë është Djalli.”
Për të kërkuar Zotin ai tha:
“Uritja është re shiu. Në qoftë se shërbëtori bëhet i uritur, Allahu
do ti vërshojë zemrën atijë me zgjuarsi.”
Për ndërmjetesimin ai tha,
“Në qoftë se Allahu do të më lejonte të ndërmjetësojë për të gjithë
njerëzit e kohës time unë nuk do të isha fare krenar për një
privilegj të tillë, sepse unë do të ndërmjetësoja për një copë
dheu,” dhe “Në qoftë se Allahu do të më lejonte të ndërmjetësojë, së
pari do të ndërmjetësoja për ata që më kanë bërë keq mua dhe për ata
që më kanë refuzuar.”
Për një djalë të ri që dëshironte nga Bajazidi
një copë të mantelit të tijë për bekim (baraka), Bajazid tha:
“Edhe po ta marrësh të gjithë lëkurën e Bajazidit dhe ta veshësh
sikur lëkurën tënde, nuk do të duhet asgjë por vetëm në qoftë se e
përcjell shembullin e tijë.”
Ata i thanë atijë, “Qelsi i Parajsës është
‘La ilaha il l’Allah’
(dëshmia që nuk ka tjetër Zot përveq Allahut).” Ai tha,
“Është
e vërtetë, por qelësi është për të qelur dryrin;
dhe qelësi i një dëshmie të tillë mund
të funksionojë vetëm ndër konditat si një vijim: